Hepimiz biliyoruz ki artık insanlar “birey” özelliklerinin ön planda olduğu yaşam tarzı arayışlarını daha belirgin şekilde sürdürüyorlar. Bu hem özel hayatta hem de profesyonel yaşamda kendisini gösteriyor.
Kendini “iyi hissetmek” ve “esenlik içerisinde bulunmak” kavramlarına günden güne yakınlaşan modern toplum bireyleri bu yönde şu ortak paydada buluşuyorlar:
“Zihin, beyin, ilişki dengesi iyi hissetmek ve esenliği muhafaza etmek için vazgeçilmezdir.”
İşte bu noktada ilişkilerimizde ne kadar başarılı olduğumuz konusu özel bir önem kazanıyor, çünkü insanın doğal refleksi olan “sorumluluğu başkasına aktarma” davranışını en kolay ilişkilerde yapabiliyor ve bu şekilde bir tuzağa adım atarak esenliğimizi kendi elimizle teslim edebiliyoruz.
Evlilik dahil tüm ilişkileri yıpratan alışkanlıkları ele alan Gottman Cift Terapisi Metodu, evlilik ve tüm ilişkilerde (iş ortamı dahil!) ilişki yürütürken dikkat edilecek hususları özetlemektedir.
Gottman’ın ifadesiyle “Mahserin 4 Atlisi” adı verilen dört davranışı birbirine gösteren ciftlerin evlilikten aldiklari doyumun oldukca az, ve boşanma oranlarinin oldukca yuksek oldugu tesbit edilmiştir. Bu nedenle ilişkilerde mümkün olunduğunca bu dört davranış biçiminden kacinmak gerektigi Kabul görmektedir.
Tüm sağlıklı iliskiler ve uzun soluklu evlilikler icin, “aşağılama, yıkıcı eleştiride bulunma, peşin savunmaya geçme ve karşıdakine duvar örüp onu yok sayma” kapsamındaki davranışlardan uzak durmalı; bunların yerine “dinleyen”, “geribildirim veren” , “ilgi gösteren” bir tarz benimsenmelidir.
Aşağılama
: Iliskilerde ciftler arasinda yasanabilecek en olumsuz ve yikici duygu aşağılamadir. Eğer ilişkide aşağılama varsa, ilişkiyi kurtarmak neredeyse imkansız. Saygı olmayınca, ilişkinin temeli oldukca zayiflar. Aşağılama kişinin direk kimliğine ve var oluşuna zarar verir. Asagilamada verilen mesaj sudur: sen sadece ilişkimizde kötü değilsin, sen tek başına ve bir insan olarak da kötüsün. Bu durumda çiftler ayrılsa bile, kişinin özgüvenine verilen zarar yıllarca etkisini sürdürebilir.
Yıkıcı Eleştiri
: Yıkıcı Eleştiri, karsimizdakinde sürekli hata bulma ve yargılama davranışıdir. Elestiri, yapilis sekline bagli olarak kisiler ve iliskiler uzerinde yapici ya da yikici etkileri olabilen bir davranistir. Yikici elestiriler, ciftlerin birbirlerinin davranışlarından ziyade, karakter ve kişilik ozelliklerini eleştirmeleridir. Bu tur elestirilere maruz kalan kisiler kendilerinde bir sorun olduğunu düşünüyor ve ilişkiden kendilerini kurtarmanın yollarını arıyor.Kendisinin takdir edilmediği ortamlardan uzaklaşıp, takdir edildiği ortamlara gitme ihtiyaci hissediyorlar. Bu kisiler kendilerini iliskinin icinde ya da hayatinin diger alanlarinda işe yaramaz hissediyor.
Peşin Savunma
: Ayrılığı getiren diğer bir davranış da çiftlerin karşı tarafı anlamaya çalışmadan, sürekli kendilerini savunmasıdir. Her davranışa bahane bulmak, kendi davranışlarını sürekli rasyonelleştirmek, karşı taraf fikrini söylediğinde “sen bunu daha çok yapıyorsun” deyip oku ona çevirmek, karşı tarafı dinlemeden kendi fikrini söylemek savunma davranışları arasında yer alir.
Duvar Örüp Yok Sayma:
Duvar örme, çiftlerin iliskilerine en cok zarar veren davranislardan bir tanesidir. Eslerden biri endişesini dile getirdigi zaman, diger es bunu tamamen yok sayıyor ya da konuyu başka tarafa çeviriyorsa, bu esin diger ese duygusal ve fiziksel anlamda bir duvar ormesidir. Bu davranis ihtiyacini ya da endisesini dile getiren cifte verilmis bir “sen değersizsin” mesajıdır. İlgisizliğin en üst noktasıdır.
Serkan Gülener
Referanslar:
Gottman, J.& Siver, N.(1999).The Seven Principles for Making Marriage Work
